Yılların Bilmecesi Çözüldü: Al Fadimem Türküsünün Derin Hikayesi Gün Yüzüne Çıktı
Afyonkarahisar’ın İscehisar ve Bayat ilçelerine bağlı köylerinde dilden dile dolaşan, hüzünlü bir aşkın sesi olan Al Fadimem türküsünün ardındaki gerçek hikaye, titiz bir çalışmayla aydınlatıldı. Yıllardır kulaktan kulağa yayılan bu duygusal ezginin kökenine inen proje, türkülerin yaşayan birer bellek taşıyıcısı olduğunu bir kez daha gözler önüne serdi.
TÜBİTAK Destekli Proje, Türkülerin Kayıp Kıtasını Buldu
Türk Dili ve Edebiyatı alanında TÜBİTAK 2204-A Lise Öğrencileri Araştırma Projeleri Yarışması kapsamında, İscehisar Faruk Öksüz Anadolu İmam Hatip Lisesi’nde tarih öğretmeni Faruk Karakuş danışmanlığında 12. sınıf öğrencisi Ertuğrul Meriç Boydemir tarafından hazırlanan proje, türküye bambaşka bir boyut kazandırdı. \”Sözden Ezgiye: Fadime ile Efe Kadir’in Hikâyesinin Türküsüyle Yaşayan Belleği\” adlı çalışma, birinci elden kaynaklara ulaşarak Al Fadimem türküsünün ilk sözlerini ve gerçek öyküsünü gün yüzüne çıkardı.
Halk kültürünün önemli bir parçası olan türkülerin zamanla nasıl değişime uğradığını, söz ve anlam kaymalarını incelemeyi amaçlayan bu değerli araştırma, türkülerin kahramanları Fadime Bostan ve Efe Kadir ile onların yakınları ve komşularıyla yapılan derinlikli görüşmelere dayanıyor. Bu saha çalışmaları, türkülerin sadece birer ezgi olmadığını, aynı zamanda yaşanmışlıkların somut izlerini taşıdığını ortaya koydu.
Bir Sevdanın Türküye Dönüşen Acıklı Yolculuğu
Yapılan araştırmalar, türküye ilham veren Efe Kadir ve Fadime’nin hikayesinin oldukça dokunaklı olduğunu gösteriyor. Yetim ve maddi durumu yetersiz olan Efe Kadir, sevdiği Fadime ile evlenebilmek için onu kaçırmaya karar veriyor. Fadime de gönüllü olarak bu kaçışa razı oluyor. Ancak o dönemin koşulları gereği, Fadime’nin yaşı resmi kayıtlarda küçük gösterildiği için Efe Kadir, Fadime’nin ailesinin şikayeti üzerine tutuklanıp hapse gönderiliyor. Fadime ise ailesi tarafından başka biriyle evlendiriliyor. Bu ayrılığın ve acının ifadesi olarak Efe Kadir, hapishanede yazdığı türkülerle duygularını dile getiriyor. İşte “Al Fadimem türküsü” de bu ağıtlar arasında yerini alıyor.
40 Yıllık Ses Kaydı Tarihi Bir Kaynak Oldu
Projenin en çarpıcı bulgularından biri, Efe Kadir’in kendi sesinden kaydedilmiş bir kasetin ortaya çıkarılması oldu. 1985 yılında Belçika’da yaşayan oğlu Hasan Kilci’nin talebi üzerine yapılan bu kayıt, Efe Kadir’in türküye ait dört kıtayı bizzat seslendirdiğini ortaya koyuyor. Ali Kalkan, Veli Kilci ve diğer aile bireyleri tarafından özenle saklanan bu ses kaydı, türkülerin günümüze ulaşan sözlerinin ötesindeki ilk ve en doğru kaynağına ulaşmada kilit rol oynadı. Saha çalışmaları sonucunda, günümüzde bilinen sözlerden farklı olarak daha önce hiç kayıt altına alınmamış kıtaların da derlenmesiyle, türkülerin kuşaklar boyunca geçirdiği değişim somut verilerle belgelenmiş oldu.
